نوشته‌ها

زندگی بدون غده تیروئید

آیا می‌دانید که بدون غده تیروئید هم می‌توان زندگی طبیعی داشت؟ در این صورت شاید پرسش دیگر این باشد که برداشتن غده تیروئید اصولا چرا و در چه زمانی ضرورت پیدا می‌کند؟
تصویر زندگی بدون غده تیروئید
دکتر فرامرز کریمیان، جراح عمومی در پاسخ می‌گوید: مهم‌ترین ضرورت برداشتن تیروئید هنگامی است که غده تیروئید دچار سرطان شده باشد. البته در مواردی که حتی احتمال سرطان هم زیاد باشد، تیروئید باید برداشته شود.
در موارد نادری نیز ممکن است اندازه غده تیروئید بسیار بزرگ شود، به طوری که باعث فشار روی راه تنفس یا بلع شود که در این صورت نیز جراحی تیروئید ضرورت پیدا می کند، حتی اگر مساله سرطان مطرح نباشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم در ارتباط با این که چگونه می‌توان بدون غده تیروئید به زندگی طبیعی ادامه داد، توضیح می‌دهد: البته به شرط آن که هورمون تیروئید به مقدار کافی مصرف شود. مصرف هورمون تیروئید به مقدار مناسب هیچ عارضه‌ای ندارد و روزانه به صورت قرص استفاده می‌شود. خوشبختانه قرص هورمون تیروئید قیمت پایینی دارد و هزینه زیادی را به بیمار تحمیل نمی‌کند. البته مصرف آن باید حتما با مراقبت و راهنمایی پزشک صورت بگیرد.
جراحی بدخیمی تیروئید به درمان قطعی ختم می‌شود
درمان اصلی بدخیمی یا سرطان تیروئید برداشتن غده تیروئید است و دیگر درمان‌ها فقط نقش مکمل دارد.
دکتر کریمیان در این باره می‌گوید: در موارد بدخیمی، درمان جراحی باید بسرعت انجام شود. خوشبختانه اگر بیمار به موقع عمل شود، احتمال درمان قطعی و ریشه کن شدن سرطان تیروئید وجود دارد؛ ولی اگر درمان با تاخیر صورت گیرد، سرطان تیروئید به احشای مجاور دست‌اندازی کرده، امکان برداشتن کامل غده سرطانی از بین می‌رود. همچنین تاخیر در درمان سرطان تیروئید به دست‌اندازی سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی و دیگر اعضای دوردست نظیر کبد، ریه و استخوان منجر می‌شود.
کم‌کاری، پرکاری وآسیب جدی به غده تیروئید
برخی بیماری‌های تیروئید که نیاز به عمل جراحی دارد، ممکن است همراه با کم‌کاری باشد. به گفته متخصصان، دلیل جراحی در این موارد، بیماری اصلی تیروئید است و نه کم‌کاری آن، اما درمان پرکاری تیروئید مصرف دارو است، ولی در موارد خاص و به تشخیص پزشک، جراحی باید صورت بگیرد.
در پرکاری تیروئید نیز هنگامی که درمان دارویی موثر نیست، جراحی می‌تواند بیماری را ریشه‌کن کند و نیاز به مصرف مداوم دارو را برطرف سازد.
نشانه‌های بدخیمی تیروئید
به گفته دکتر کریمیان، اولین علامت ندول سرطانی تیروئید بزرگ شدن بخشی از غده تیروئید است که بسادگی مشاهده نمی‌شود. به همین دلیل ندول(توده کوچک و گرد) سرطانی تیروئید تا وقتی بزرگ نشود، علامتی ایجاد نمی‌کند و در بیشتر موارد به طور اتفاقی کشف می‌شود، ولی با افزایش اندازه بتدریج علائم فشار روی عناصر حیاتی مجاور نظیر حنجره، راه تنفس، مسیر بلع و رگ‌های بزرگ گردن ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث تغییر صدا، تنگی نفس، ایجاد مانع در راه عبور غذا و تورم سر و صورت در اثر فشار روی رگ‌های گردن شود.
آسیب تارهای صوتی همیشه اتفاق نمی‌افتد
اما افراد بسیاری نسبت به آسیب‌های ناشی از جراحی تیروئید به تارهای صوتی نگرانند که دکتر کریمیان در این باره اظهار می‌کند: جراحی تیروئید غالبا عارضه درازمدتی بر جا نمی‌گذارد، اما اگر تمام تیروئید برداشته شود بیمار باید تا پایان عمر هورمون تیروئید مصرف کند. با این حال ممکن است عوارض ناخواسته‌ای در حین جراحی پیش آید که تقریبا همیشه خارج از اراده جراح رخ می‌دهد، چراکه هیچ جراحی به طور عمدی آسیبی به بیمار وارد نمی‌کند. مهم‌ترین آسیب، صدمه به عصب تار صوتی و نیاز به مصرف دائم کلسیم است.
این جراح عمومی تاکید می‌کند: البته آسیب به عصب تار صوتی در هر عمل جراحی تیروئید ممکن است اتفاق بیفتد. با این حال مهارت و تجربه جراح، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب به عصب تار صوتی دارد البته در مواردی که تیروئید بسیار بزرگ باشد، دچار سرطان پیشرفته باشد، قبلا عمل شده یا بیمار دچار عود سرطان تیروئید باشد، احتمال آسیب دیدن عصب تار صوتی بیشتر می‌شود.
مراقبت، پس از جراحی
نحوه مراقبت و پیگیری پس از جراحی تیروئید با توجه به بیماری اولیه تیروئید تعیین می‌شود. پس لازم است که پس از عمل، بیمار به صورت منظم برای معاینه و پیگیری به پزشک مراجعه کند. گاهی این مراجعه‌ها باید تا پایان عمر ادامه یابد. مراقبت و پیگیری‌های مختلفی پس از جراحی برداشتن تیروئید به عمل می‌آید که شامل انواع آزمایش‌ها و تصویربرداری است و بیمار باید دستورهای پزشک را دقیقا دنبال و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کند.
پیشگیری از سرطانی شدن تیروئید
به گفته دکتر کریمیان، در موارد مشخصی امکان پیشگیری از بزرگ شدن غده تیروئید وجود دارد. کمبود ید در رژیم غذایی به بزرگ شدن یکپارچه غده تیروئید منجر می‌شود. به این ترتیب مصرف نمک یددار مانع بزرگی غده تیروئید به دلیل کمبود ید می‌شود.
از سوی دیگر تابش اشعه رادیواکتیو به ناحیه گردن می‌تواند به سرطان غده تیروئید منجر شود که معمولا به صورت ندول بروز می‌کند، ولی قرار گرفتن در معرض تابش اشعه رادیواکتیو نیز در شرایط استثنایی رخ می‌دهد.

سرطان تیروئید، زنان را بیشتر دوست دارد

تیروئید هورمون‌‌هایی تولید می‌کند که تعداد ضربان قلب بیمار، فشار خون، درجه حرارت و متابولیسم بدن را کنترل می‌‌کند. سرطان تیروئید وقتی ایجاد می‌شود که سلول‌‌های تیروئید به طور غیرقابل کنترل ازدیاد پیدا می‌کنند. سرطان‌‌های تیروئید شایع نیستند و در حدود یک درصد موارد سرطان‌‌های تشخیص داده شده را شامل می‌شوند. سرطان تیروئید در زنان دو برابر مردان است و شیوع آن با بالا رفتن سن بیشتر شده و پس از ۵۰ سالگی به حد ثابتی می‌رسد. از دیگر عوامل خطر سرطان تیروئید، سابقه تاباندن اشعه به سر و گردن در کودکی و وجود ندول بزرگ‌تر از چهار سانتیمتر در تیروئید است. نشانه مهم در سرطان تیروئید، وجود یک برآمدگی (ندول) در تیروئید است ولی اکثر سرطان‌‌های تیروئید هیچ نشانه‌ای ایجاد نمی‌کنند. حدود ۹۹ درصد ندول‌‌های تیروئید سرطانی نیستند ولی سرطان تیروئید تقریباً همیشه در درون یک ندول تیروئید ایجاد می‌شود. افراد جوان معمولاً ندول ندارند ولی با افزایش سن ندول در تعدادی از افراد دیده می‌شوند. ندول‌‌هایی که در اسکن سرد هستند، احتمال بیشتری برای بدخیمی دارند، اگر چه مقدار زیادی از ندول‌‌های سرد نیز خوش‌خیم می‌باشند. از دیگر علایم سرطان تیروئید می‌توان به خشونت صدا و یا علایم فشاری مری و نای مانند کوتاهی تنفس، درد گردن، درد و فشار هنگام بلعیدن و نیز بزرگی غدد لنفاوی اشاره کرد. سرطان تیروئید خود شامل چهار نوع مختلف است که دو نوع آن (پاپیلری و فولیکولر) در صورت درمان به موقع و مناسب در ۹۷ درصد موارد علاج پذیرند و دو نوع دیگر آن (مدولری و آناپلاستیک) شیوع کمتری داشته و پیش آگهی بدتری نیز دارند. در واقع سرطان‌‌های تیروئید عبارتند از: پاپیلری، فولیکولر، مدولری و آناپلاستیک. سرطان نوع پاپیلری، خوش‌خیم‌ترین و شایع‌ترین نوع سرطان تیروئید است و درحدود۷۰ تا ۸۰ درصد موارد را شامل می‌شود. این تومور رشدی آهسته دارد و به غدد لنفاوی گردن منتشر ‌می‌شود. * سرطان فولیکولر حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد سرطان را شامل می‌شود. سن درگیری موارد پاپیلری بالاتر است و تمایل به انتشار از طریق عروقی خونی به مناطق دورتر مانند ‌ریه‌‌ها و استخوان‌‌ها دارد. * سرطان مدولری حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد سرطان تیروئید را شامل می‌شود و می‌تواند سابقه خانوادگی داشته و همراه با سایر بیماری‌‌های غدد درون ریز دیگر باشد. * سرطان آناپلاستیک، پیشرفته‌ترین و بدخیم‌ترین نوع سرطان تیروئید بوده، ‌ کمترین شیوع را دارد و پیش‌ آگهی آن نیز بسیار ضعیف است. در اغلب موارد بعد از انتشار بیماری تشخیص داده می‌شود بنابراین در بیشتر موارد بیماری علاج‌پذیر نیست. این نوع سرطان افراد مسن را درگیر می‌کند. یکی دیگر از انواع ناشایع سرطان‌‌های تیروئید، لنفوم‌ها هستند.. با توجه به اینکه بیشتر موارد سرطان تیروئید تک گیر بوده و با یک فاکتور خاصی همراهی ندارند، هیچ روشی برای جلوگیری از پیشرفت سرطان تیروئید وجود ندارد و تنها معاینه کامل تیروئید و تست‌‌های غربالگری در افراد با احتمال خطر بالا باید صورت گیرد ولی راهی برای پیشگیری از سرطان تیروئید وجود ندارد. پس از تشخیص ندول، معاینه اولین اقدام بوده و برای تعیین خوش‌خیم و بدخیم بودن آن اقداماتی از ‌جمله FNA و اسکن رادیوایزوتوپ باید صورت پذیرد. درمان سرطان‌‌های تیروئید با توجه به مرحله تومور و نوع تومور، متفاوت و شامل جراحی،‌ ‌ید رادیواکتیو و رادیوتراپی است البته جراحی نقش اساسی را در درمان این سرطان دارد. در مجموع، پیش آگهی سرطان‌‌های تیروئید بسیار خوب است و پیش آگهی در افراد جوان هم بهتر از افراد بالاتر از ۴۰ سال است. پیش آگهی در افراد با سن بالاتر از ۴۰ سال و یا ندول بزرگ‌تر از چهار سانتیمتر ‌و یا نوع پاتولوژیک، بدخیم‌تر بدتر است.‌